አልባ ተራራ Aliba Zumaa

ቀን 2021-12-07

አልባ ተራራ እጅግ አስደናቂ ከሚባሉት ከደምባ ጎፋ የተፈጥሮ መስሕቦች አንዱ ሲሆን፤ የዚህ ተራራ መገኛዉም በፃንጋ ደራራ ቀበሌ ዉስጥ ነዉ፡፡ በጎፋ ብሔረሰብ የአልባ ዙማ ተራራ ከተራራነቱ አልፎ በብሔረሰቡ ልዩ ቦታ በሚሰጠዉ የአዲስ ዘመን መቀበያ እና የመስቀል በዓል ማብሰሪያ፤ በሕዝቦችም ዘንድ የረዥም እድሜ ምኞትን መመኛ፤ የትዉልዶች የዘር ሐረግ ሠንሠለት የመልካም ምኞት መግለጫ ቦታ በመሆን የሚታወቅ ሲሆን፤ የተራራዉ ከፍታም ከተፈጥሯዊ መስሕብነቱ ባለፈ ሥመ ገናናነትን የተጎናፀፈ ታሪካዊ ተራራ ነዉ፡፡ የአልባ ተራራ ከባሕር ጠለል በላይ በአማካይ 3800ሜ ከፍታ ሲኖረዉ ይህም በዞናችን ዉስጥ ከሚገኙት ከፍተኛ ቦታዎች ሁሉ ግንባር ቀደሙ ሲያደርገዉ፤ ለቱሪዝም ኢንዳስትሪዉ ማራኪ የሆነ በተራራዉ አናት ላይም ልክ እንደ ጠረጴዛ ጠፍጣፋ ወይም ሜዳማ ተፈጥሮ ያለዉ ሲሆን በእንግሊዝኛዉ አጠራርም /Amba/ የሚባል ተፈጥሮን ያካተተ እንዲሁም የኦሞን ወንዝ ከወደ ምስራቅ ባሻገር ስንመለከት የዳዉሮን ዞን የየሊ መንደርን፤ የዲሳን፤ የቃኤ ጌሬራን፤ እና በሎማ ወረዳ በያሎ የሚገኘዉንም የጊቤ ሦስት ሀይድሮኤሌክትሪክ ፕሮጀክት እስካላበት ድረስ የማስቃኘት አቅም ያለዉ ከፍታ በመሆኑ እንዲሁም በሌላ በኩልም የወላይታን እና የጋሞ ዞኖችን መቃኘት የሚያስችል እና የተለዬ የመንፈስ እርካታን ማግኘት የሚቻልበት ወሳኝ ስትራቴጂካዊ ቦታ በመሆኑ ዛሬ ላይ ብዙም ትኩረትን ያላገኘ ቦታ ቢሆንም ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ግን ሀገራችን የተደበቁ ሀብቶቿን በማዉጣት ዓለምን ማስደነቅ የጀመረችበት ጊዜ ላይ መድረሷን ሁሉም የሚያዉቀዉ ሲሆን የአልባ ተራራንም በሀገራችን በአዲስ እና ታላቅ በሆነ ሀገራዊ ፕሮጀክት የምናይበት ጊዜም ሩቅ አለመሆኑን በድፍረት መናገር ይቻላል፡፡ የዚህ ከፍታኛ ቦታ ለአከባቢያችን ትልቅ የሆነ ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታን ሊያመጣ የሚችል በተፈጥሮ የታደለ የመስሕብ ሥፍራ በመሆኑ በተራራዉ አናት ላይ ለመኖር ወስነዉ በራሳቸዉ ጊዜ መወጣጭያ መሰላልን አበጅተዉ ሀብት ንብረታቸዉን ይዘዉ በመዉጣት የሞቀ እና ያማረ ሕይወትን የሚመሩ የሕብረተሰብ ክፍሎች በነፋሻዉ አየር ጤናቸዉ ተጠብቆ በደጋዉ ጥቅጥቅ ደመና ተከልለዉ/ተጋርደዉ ከወረርሽኝ እና ከጠላት ተጠብቀዉ በአናቱ ላይ አስቀምጧቸዉ ላኖራቸዉ ይህ ተራራ ባለዉለታቸዉ በመሆኑ፤ ከዚህ ዉለታም በመነሳት ሕዝቡ “ዳናዉ ዳና አልባ ዙማዳ ዳና” /Daanaw Daana Aliba Zumaada/ እንደ አልባ ተራራ ለዘመናት እንኖራለን /Medhi Medhina Daana Aliba Zumaada!/ እንደ ተራራዉ ለዘመናትም እንኖራለን፤ እያሉ በየዘመን መለወጫቸዉ ላይ የአዲስ ዓመት የምኞት ማብሰሪያቸዉ እና የደስታ መግለጫ ብዒል አድርገዉ የሚጠቀሙት፡፡ በተለይ ታላቁን የጎፋ የጋዜ ማስቃላ በዓልን ሲያከብሩት የዘመን መለወጫቸዉን ማብሰሪያ ችቦ ከለኮሱበት ዕለት አንስቶ የመስቀል በዓልን እስከ መሸኛዉ ቀን ለ15 ቀናት ድረስ በአከባቢዉ እንደ ሠላምታ ያንኑ የመልካም ምኞት ይለዋወጣሉ “ዳናዉ ዳና አልባ ዙማዳ!” በመባባል፡፡

ግንዳንሳዉ መድሃኒዓለም ቤተክርስቲያን በዑባ ደብረፀሓይ ወረዳ ዉስጥ የሚገኝ

ቀን 2021-12-14

ይህ ቤተክርስቲያን የሚገኘዉ በዑባ ደብረፀሓይ ወረዳ ዉስጥ የሚገኝ ሲሆን ከዞኑ ዋና ከተማም በተለያዩ አቅጣቻዎች የሚያስኬድ በመሆኑ ርቀቱ እንደየ ጉዞዉ መስመር የሚለያይ ቢሆንም፤ በወረዳዋ ዋና ከተማ ከበቶ 34 ከ.ሜ ርቀት ላይ የሚገኝ ሲሆን፤ ቦታዉም እጅግ በጣም ቀዝቃዛ እና ተራራማ በሆነ ሥፍራ ላይ የሚገኝ ቤተክርስቲያን ነዉ፡፡ ቤተክርስቲያኑም ብዙ ተዓምራቶች የሚታዩበት ሥፍራ ሲሆን ተዓምራቱም መታየት የተጀመረዉ በአንድ አርሶአደር ላይ እና በማሣዉ ላይ እንደነበር ይነገራል ፡፡ አርሶአደሩም እርሻዉን በሚያርስበት ጊዜ በአንደኛዉ የበሬዉ ሻኛ ላይ ቀንድ እንደበቀለበት፤ ለአርሶአደሩ ምልክት ታየዉ፡፡ ይህ ቦታም ከብዙ ተዓምራቶች በኋላ ሥሙ እንደተቀየረ ሲነገር፤ የቀድሞ ስሙም ሐራ ተብሎ እንደሚጠራ የእድሜ ባለፀጎች ይናገራሉ፡፡ በ1905 ዓ.ም አንድ ታላቅ ተዓምር በዚህ አከባቢ እንደተከሰተ ይነገራል የክስተቱም ዓይነት፤- በዚሁ ቦታ አንድ ትልቅ ዛፍ በራሱ ጊዜ ወድቆ ለረዥም ጊዜ የቆየ ዘፍ እንደነበር ከዕለታት በአንድ ቀንም አንዲት እንስት ሴት ከልጇ ጋር በመሆን የወደቀዉን ግንዱን እጃቸዉ እስከሚዝል ድረስ በተለያዩ አቅጣጫዎች በምሳር ደጋግመዉ ለመፍለጥ ቢሞክሩት ራሱን ለምሳሩ ባለማመቻቸት አሰቸጋሪ በማድረግ ሴቲቱን አሽቀንጥሮ በመወርወር ነሓሴ/27/1905 ዓ.ም ለሦስት ጊዜያት አከባቢዉን በሚያናዉፅ ድምፅ በመጮህ ከገተጋደመበት/ከወደቀበት ቦታ በመነሳት የቆመ እና የለመለሙ ቅጠሎችን ያወጣ በመሆኑ ይህ በከባቢዉ ኖሩዉ በዓይናቸዉ ለሚመለከቱት እንዲሁም በሩቅ በመሆን ይህንን ለሰሙ ሰዎች ሁሉ ይህንን ተዓምራቱን ለማመን የሚከብድ በመሆኑ እስከአሁንም ድረስ ይህ ተዓምር ወደተፈፀመበት ቦታ በርካታ ሰዎች መጉረፋቸዉን አላቆሙም፡፡ ግንዱም በተነሳ በነጋታዉ ነሓሴ 28/1905 ዓ.ም በወቅቱ የገለብ ሐመር ባኮ እና የቡልቂ አስተዳዳሪ ለሆኑት ለደጅአዝማች መርዕድ ኃይለማሪም ከአከባቢዉ ነዋሪዎች ይህንን ተዓምር የሚያስረዳ መልዕክተኛ የተላከላቸዉ በመሆኑ እሳቸዉም እስከ ቦታዉ ድረስ በመምጣት ይህንን ተዓምር በመመልከት ለዳግማዊ አፄ ሚኒሊክ በቴሌፎን የደወሉላቸዉ ሲሆን ዳግማዊ አፄ ሚኒሊክም ለዚህ ተዓምራዊ ደብር ፅላት እንዲላክ ትዕዛዛቸዉን ሠጡ፡፡ ግንቦት 16 ቀን በ1906 ዓ.ም በቦታዉ ቤተክርስትያን ተሠርቶ ጽላቱ እንድገባ ተደረገ ፡፡ የዚያን ዕለትም ከምሽቱ 3 ሠዓት እስከ 6 ሠዓት ድረስ በቦታዉ አድማስ ላይ ቀስተደመና በመዘርጋት በአከባቢዉ ፀሐይ እንደወጣና አከባቢዉ ከተፈጥሮ ሕግ እና ሥርዓት ዉጪ ምሽቱ/ጨለማዉ ያለ ጊዜዉ ወደ ቀንነት/ብርሃን በመቀየሩ በታየዉ ሌላ ታላቅ ተዓምር ታዬ፤ በዚህም ተዓምር ምክንያት የቀድሞዉ የቦታዉ መጠሪያ የነበረዉ ሥም ሐራ የሚባለዉ በአከባቢዉ በታየዉ ታላቅ ተዓምር ምክኒያት አዲስ ስያሜን አግኝቶ ደብረ ፀሐይ/ የፀሐይ ደብር ተብሎ መጠራት እንደተጀመረ እና እሰከአሁንም ድረስ በዚሁ ስያሜዉ ፀንቶ ቆይቷል ፡፡ በዚህ ተዓምራዊ ቦታ የተለያዩ ተዓምራት በተለያዩ ጊዜያት እየተከናወኑ እንደቆዩም የሚታወቅ ሲሆን ይህም ደብር ልክ እንደ እናት ሀገሩ ኢትዬጵያ ሀገሩን ሊደፍር ለመጣ ጠላት ክብሩን አሳልፎ የማይሰጥ መሆኑን በአንድ አጋጣሚም አሳይቷል፡፡ ነገሩ እንዲህ ነዉ በ1928 ዓ.ም ወራሪዉ የጣሊያን ጦር በአዉሮፕላን በመምጣት ሦስት ቦንቦችን በቤተክርስቲያኑ ላይ ቢጥሉም ቦምቦቹ ሳይፈነዱ ጭስ ብቻ በማሳየት ከሽፈዉ እንደቀሩ በህይወት የሚገኙ እድሜ ጠገብ እማኞች ያስረዳሉ፡፡ በዚህም የተበሳጩት ጣሊያናዊያን ታቦቱን ለመዝረፍ በ1933 ዓ.ም በድጋሚ የመጡ ቢሆንም በአባቶች ብርታት እንዳልተደፈረ እስከ አሁን ድረስ በሕይወት የሚገኙ አባቶች ለወረዳዉ ባሕል ቱሪዝም እና ስፖርት ጽ/ቤት አስረድተዋል፡፡ በመቀጠልም በ1961 ዓ.ም በተጨማሪም ሌሎች የዉጪ ሀገር ሚሶኒያዊያን ወደ ቤተክርሰቲያኑ ዉስጥ ከቤተክርስቲያኑ ህገ ሥረዓት ዉጪ በሆነ መንገድ በድፍረት ጫማቸዉን ሳያወልቁ ለመግባት ከወቅቱ የደብሩ አለቃ የሆኑትን አባ ወልደ ሥላሤን በኃይል ጥሰዉ ወደ ዉስጥ ለመግባት ቢታገሉዋቸዉም በአባ ወልደ ሥላሤ ላይ ያደረባቸዉን መንፈሳዊ ኃይል ታግለዉ ማሸነፍ ባለመቻላቸዉ፤ በንዴት ጦፈዉ የመጡባትን ሂሊኮፍተር አስነስተዉ ሊሔዱ ሲሞክሩ ሂሊኮፍተርዋ ሦስት ጊዜ ተሸከርክራ አሁን በደብሩ ከሚገኘዉ ከመዳሕኒዓለም ፀበል በላይ በኩል ካለዉ ከኮሶ ዛፍ ጋር ተጋጭተዉ መከስከሳቸዉን የዕድሜ ጠገብ አባቶች ያስረዳሉ፤ ለእማኝነትም እስከ አሁን ድረስ የሂሊኮፍተሯም ስብርባሪ ከፀበሉ ባሻገር በሚገኘዉ ሸለቆ ዉስጥ የሚገኝ እንደሆነ ለማወቅ ተችሏል፡፡ በደብረፀሐይ ግንድአንሳዉ መዳሕኒዓለም ቤተክርስቲያን ዉስጥ የሚገኙ ጥንታዊ ቅርሶችንም በተመለከተ በርካታ የወርቅ እና የነሐስ መስቀሎች እና ሌሎች በምስጢር የተጠበቁ ኃይማኖታዊ ቅርሶች ይገኙበታል፡፡ ከዚህ ባሻገር ቤተክርስቲያኑን በተለያዩ ጊዜያቶች ሊያጠቁት ከመጡ ኃይሎችም ጋር ቤተክርስቲያኑን ከዉድመት እና ከጥቃት ለመከላከል ሲታገሉ የወደቁ የደጋግ እና የጀግኖች አባቶቻችንም አፅም በክብር አርፎ ይገኛል፡፡ በየዓመቱ ወደዚህ ሥፍራ ከተለያዩ አከባቢዉች ይህንን ታሪካዊ እና ተዓምራዊ የሆነዉን ቅዱስ ሥፍራ ለማክበር እና ለመጎብኘት ከነሐሴ 20-27 ድረስ በየዓመቱ በትንሹ ከ35,000-50,000 ሺህ ምዕምናን ወደ ሥፍራዉ ይጎርፋሉ፡፡ ነገር ግን ወደዚህ ሥፍራ የሚጎርፈዉን ሕዝብ ቁጥሩ እስከ አሁን ድረስ በተደራጀ መረጃ ቢያዝ ኖሮ፤ ከፍተኛ ትኩረትን በማግኘት የቦታዉ እዉቅና ከአከባቢያዊነት ወጥቶ ሀገራዊ ብሎም የዓለም ዓቀፋዊነት ዝናን በማትረፍ በዩኔስኮ ከመመዝገብ የሚያግደዉ ምንም ነገር እንደሌለ መመስከር ይቻላል፡፡ በመሆኑም የመንደገድ መሠረተ ልማትን በተሸለ መንገድ በማልማት ፡፡ ኢትዮጵያዊያን በጥንት ጊዜም ረዥም እና አደገኛ የአምልኮ ጉዞ Pilligramage በማድረግ የግብፅን እና የሴይናይን በረሃዎች በማቋረጥ ለአምልኮ እስራኤል ድረስ ይጓዙ እንደነበር የተረዳዉ ንጉስ ላሊበላ ቤተክርስቲያኖችን ከአንድ ዉቅር አለት ፈልፍሎ በመስራት ይህንን አደገኛ ጉዞ እንዳስቀረዉ እና የእስራኤልን የአምልኮ ቦታዎች ግልባጭ በኢትዮጵያ እንደሠራ ሁሉ አኛም አዲስ ባንሠራም እንኳን የተለያዩ ጠንካራ ሥራዎችን (የመንገድ እና የሆቱል) አገልግሎቶች ላይ አተኩረን በመሠራት ቦታዉን የቱሪስት መዳረሻ ማድረግ ስለሚቻል፤ በቀጣዩ በሚመለከተዉ አካል በስፋት መታሰብ ይኖርበታል እንላለን (ምንጭ፤- የኡባ ደብረፀሓይ ወረዳ ባ/ቱ/ስ/ጽ/ቤት)

ሚቶ ዋሻና ፏፏቴ በጎይቢ

ቀን 2021-09-01

ይህ ዋሻ የምገኘዉ በኦ/ወ/በጎይብ ቀበሌ ዉስጥ ነዉ፡፡የወረዳዉ ዋና ከተማ ከሆነችዉ ከሸፈተ በ14 ኪ/ሜ ርቀት ላይ የሚገኝ ስሆን የቦታዉ አጠቃላይ ስፋት 2 ኪ/ሜ ነዉ፡፡ ሚቶ በዉስጡ ሶስት ትልልቅ ክፍሎችን አጠቃልሎ የያዘ ትልቅ ዋሻ ነዉ፡፡ ይህ ዋሻ የያዛቸዉ ክፍሎች እያንዳንዳቸዉ የራሳቸዉ የሆነ አገልግሎት የምሰጡ ናቸዉ፡፡ አንደኛዉ ክፍል ትልቁ አዳራሸ በመባል ይታወቃል፡፡ ይህ አዳራሸ 75ሜ ያህል ርዝመት እንድሁም 10ሜ የጎን ስፋት አለዉ፡፡ አዳራሹ በጣም ሰፊ ከመሆኑ የተነሳ ከ500 ህዝብ በላይ የማስተናገድ አቅም አለዉ፡፡ የቀሩት ሁለት ክፍሎች ደግሞ እያንዳንዳቸዉ 15ሜ ያህል ስፋት አላቸዉ፡፡ የሚቶ ተፈጥሮ ዋሻን አስገራሚ የምያደርገዉ ከመግቢያዉ በር በስተግራ በኩል ከ35ሜ ከፍታ የምወርደዉ ፏፏቴ ከዋሻ ጋር ስታይ ልዩ ገጸበረከት ከሰማይ የሚዎርድ ግሩም ድንቅ የፈጣሪ ስራ ያስብላል፡፡ አጠቃላይ ዙሪያዉ በቀርከሀ ደን የተሸፈነ መሆኑ ደግሞ ተጨማሪ ድምቀት ለዋሻው ይሰጣል፡፡ በድሮ ዘመን ከፋሽስት ጣሊያን ወረራ ለመደበቂያነት ሰዎች ከእነ ንብረታቸው ገብተው ይደበቁበትና ጠላታቸውም ልከላከሉበት እንደነበር የኢባቢው ዕድሜ ባለፀጎች ይናገራሉ፡፡ ሚቶ ዋሻ ቀደም ብሎ ለአከባቢው ሰዎች ብቻ መስህብ ሆኖ ከማገልገል ውጭ ለዞናችን ሆነ ለወረዳችን ብዙ አገልግሎት አልሰጠም፡፡ አሁን ላይ ወደ መስህቡ የሚወስደው መንገድ በአከባቢው የተመቻቸ ስለሆነ የሀገር ውስጥም ሆነ የሀገር ውጭ ጉበኞች መጥተው መጎበኘት ይችላሉ፡፡